(1948 జనవరి చందమామ నుంచి)
అమ్మాయిలూ, అబ్బాయిలూ!
మీరు పేదరాసి పెద్దమ్మను గురించి ఎన్నో కథలు వినిఉంటారు. రాజుకొడుకులూ, రాజుకూతుళ్ళూ ఉండే కథల్లో సామాన్యంగా పేదరాసి పెద్దమ్మ తప్పకుండా ఉంటుంది. ఈ మనిషి ఎటువంటిదో మీరెప్పుడైనా ఆలోచించారా? ఆలోచించండి. ఆలోచించినకొద్దీ ఈవిడ వింతప్రకృతి మీకే చక్కగా బోధపడుతుంది.
పేదరాసి పెద్దమ్మ కథలో అడుగుపెట్టిన క్షణం నుంచీ కథ రక్తికి వస్తుంది. రాజుకొడుకు కాని, కట్టెలుకొట్టేవాడి కొడుకు కాని, కథానాయకుడెవరైనా గానీ పేదరాసి పెద్దమ్మ ఇంటో అడుగుపెట్టాడా, వాడి కష్టాలన్నీ గట్టెక్కాయన్న మాటే! కథానాయకుడు ఎటువంటి చిక్కుల్లోనైనా ఉండనివ్వండి, వాడికి రాజుగారు ఎటువంటి పరీక్షలైనా పెట్టనివ్వండి, పేదరాసి పెద్దమ్మ వాడికి అండగా ఉండి, వాడికి అపాయం రాకుండా సంరక్షిస్తుంది.
పేదరాసి పెద్దమ్మకు తెలియని విషయం లేదు. సప్తసముద్రాల అవతల ఒక భీకరారణ్యంలో ఏడు మర్రిచెట్ల మధ్య దాని చిటారుకొమ్మన ఒక పంజరంలో చిలక కంఠంలో ఒక రాక్షసుడి ప్రాణం ఉంటుంది. దానిచుట్టూ బ్రహ్మరాక్షసులూ ఇనప కందిరీగలూ కోడెతాచులూ కాపుంటాయి. ఆ చిలకను మన కథానాయకుడు పట్టుకురావాలంటే ఎట్లావెళ్ళాలో, ఏంచేయాలో పేదరాసి పెద్దమ్మను అడిగితే చెబుతుంది.
పేదరాసి పెద్దమ్మ ఎక్కడికైనా పోగలదు. రాజుగారి అంతఃపురంలో, ఏడంతస్తుల మేడలో, పై అంతస్తున, విచ్చుకత్తుల వాళ్ళ పహరాలో రక్షించబడే రాజుకూతురిని కథానాయకుడు చూడాలి, ఎట్లా? పేదరాసి పెద్దమ్మ కథానాయకుణ్ణి తనవెంట తీసుకుపోతుంది. "వీడు మా చెల్లెలి కొడుకు" అని పేదరాసి పెద్దమ్మ చెబితే చాలు, కోటలో అడ్డేవారుండరు.
పేదరాసి పెద్దమ్మ ప్రయాణీకులకూ, దూరదేశంవారికీ తిండిపెట్టి జీవించే సామాన్యురాలు. కాని ఆమెకు యెవరి ఎక్కువాలేదు. ఆమె నేరుగా రాజుగారితో మాట్లాడుతుంది, రాణిగారితో మాట్లాడుతుంది. ఆమెనెవరూ అనుమానించరు, అవమానించరు. ఆమె సర్వస్వతంత్రురాలు. అందుకే మనకు పేదరాసి పెద్దమ్మను చూస్తే సంతోషం.
పేదరాసి పెద్దమ్మ ప్రతివిషయంలోనూ జోక్యం కలిగించుకుంటుంది. ఎవరికీ అపకారం చెయ్యదు. అందరిమంచీ ఆమెకే అందరికన్నా బాగాతెలుసు. కథానాయకుణ్ణి చంపించటం తనకు క్షేమమనీ తన కూతుర్ని వాడు చేసుకోవటం అపకారమనీ రాజుగారు పొరపడవచ్చు. కాని నిజం పేదరాసి పెద్దమ్మకు తెలుసు. ఆవిడ తాత్కాలికంగా రాజుగారిని మోసం చేసినా, ఆ మోసంవల్ల రాజుగారికెంతో ఉపకారమే జరుగుతుంది.
ఎంతోమందికి ఎన్నోరకాల ఉపకారం చేస్తుంది కానీ పేదరాసి పెద్దమ్మ స్వార్ధం కోరదు. ఆమెకు డబ్బు అవసరం లేదు. అందరూ కులాసాగా ఉండటమే ఆమెకు కావలసింది. ఆమెకు ప్రతిబంధకాలు లేవు, భర్త లేడు, పిల్లలు లేరు, పెద్ద డబ్బు లేదు, భవంతులు లేవు. ఆమె ఏమో, ఆమె హోటలేమో! అది నాలుగుకాలాలపాటు సాగుతూ ఉంటే, తనదగ్గరికి వచ్చినవారికి ఇంత ఉపకారం చెయ్యటంకంటే పేదరాసి పెద్దమ్మకు కావలిసింది లేదు.
తనమూలంగా ఇంకొకడికి రాజ్యం వచ్చినా, చక్కని చుక్క అయిన రాజుకూతురు భార్యగా దొరికినా పేదరాసి పెద్దమ్మ తనకు దొరికినంతగా సంతోషిస్తుంది. తనకేమీ పేచీలు లేకపోయినా ఇతరుల పేచీలు సరిదిద్దుతుంది. తాను సామాన్యప్రజలో జత అయిన మనిషే అయినా అన్నితరగతులవాళ్ళకూ ఆశ్రయమిస్తుంది. తనధర్మాన గొప్పవాళ్ళయినాక వారిదారిన వారిని పోనిస్తుందేగాని వారి వెంటపడి తానొక ఘరానా మనిషి కావటానికి ప్రయత్నించదు.
డబ్బు విషయాలలో కూడా ఆమె ఎప్పుడూ పేచీలు పెట్టదు. ఏవేళకు వచ్చినా అన్నార్తులకింత తిండిపడేస్తుంది. కొందరు మాసాల తరబడి తన ఇంటనే ఉంటారు. కొందరు వరహాలిస్తారు, కొందరు ఏమీ ఇవ్వరు. అందరినీ పేదరాసి పెద్దమ్మ సమంగానే చూస్తుంది. ఎవరు తన ఇంటికి అతిథిగా వచ్చినా వారిపని పూర్తి అయేవరకు వాళ్ళను పొమ్మనదు. ఆమె దగ్గరికి చేరి అసంతృపి పొందే మనిషి అంటూ ఉండదు.
అటువంటి అద్భుతమయిన వ్యక్తి పేదరాసి పెద్దమ్మ.
అమ్మాయిలూ, అబ్బాయిలూ!
మీరు పేదరాసి పెద్దమ్మను గురించి ఎన్నో కథలు వినిఉంటారు. రాజుకొడుకులూ, రాజుకూతుళ్ళూ ఉండే కథల్లో సామాన్యంగా పేదరాసి పెద్దమ్మ తప్పకుండా ఉంటుంది. ఈ మనిషి ఎటువంటిదో మీరెప్పుడైనా ఆలోచించారా? ఆలోచించండి. ఆలోచించినకొద్దీ ఈవిడ వింతప్రకృతి మీకే చక్కగా బోధపడుతుంది.
పేదరాసి పెద్దమ్మ కథలో అడుగుపెట్టిన క్షణం నుంచీ కథ రక్తికి వస్తుంది. రాజుకొడుకు కాని, కట్టెలుకొట్టేవాడి కొడుకు కాని, కథానాయకుడెవరైనా గానీ పేదరాసి పెద్దమ్మ ఇంటో అడుగుపెట్టాడా, వాడి కష్టాలన్నీ గట్టెక్కాయన్న మాటే! కథానాయకుడు ఎటువంటి చిక్కుల్లోనైనా ఉండనివ్వండి, వాడికి రాజుగారు ఎటువంటి పరీక్షలైనా పెట్టనివ్వండి, పేదరాసి పెద్దమ్మ వాడికి అండగా ఉండి, వాడికి అపాయం రాకుండా సంరక్షిస్తుంది.
పేదరాసి పెద్దమ్మకు తెలియని విషయం లేదు. సప్తసముద్రాల అవతల ఒక భీకరారణ్యంలో ఏడు మర్రిచెట్ల మధ్య దాని చిటారుకొమ్మన ఒక పంజరంలో చిలక కంఠంలో ఒక రాక్షసుడి ప్రాణం ఉంటుంది. దానిచుట్టూ బ్రహ్మరాక్షసులూ ఇనప కందిరీగలూ కోడెతాచులూ కాపుంటాయి. ఆ చిలకను మన కథానాయకుడు పట్టుకురావాలంటే ఎట్లావెళ్ళాలో, ఏంచేయాలో పేదరాసి పెద్దమ్మను అడిగితే చెబుతుంది.
పేదరాసి పెద్దమ్మ ఎక్కడికైనా పోగలదు. రాజుగారి అంతఃపురంలో, ఏడంతస్తుల మేడలో, పై అంతస్తున, విచ్చుకత్తుల వాళ్ళ పహరాలో రక్షించబడే రాజుకూతురిని కథానాయకుడు చూడాలి, ఎట్లా? పేదరాసి పెద్దమ్మ కథానాయకుణ్ణి తనవెంట తీసుకుపోతుంది. "వీడు మా చెల్లెలి కొడుకు" అని పేదరాసి పెద్దమ్మ చెబితే చాలు, కోటలో అడ్డేవారుండరు.
పేదరాసి పెద్దమ్మ ప్రయాణీకులకూ, దూరదేశంవారికీ తిండిపెట్టి జీవించే సామాన్యురాలు. కాని ఆమెకు యెవరి ఎక్కువాలేదు. ఆమె నేరుగా రాజుగారితో మాట్లాడుతుంది, రాణిగారితో మాట్లాడుతుంది. ఆమెనెవరూ అనుమానించరు, అవమానించరు. ఆమె సర్వస్వతంత్రురాలు. అందుకే మనకు పేదరాసి పెద్దమ్మను చూస్తే సంతోషం.
పేదరాసి పెద్దమ్మ ప్రతివిషయంలోనూ జోక్యం కలిగించుకుంటుంది. ఎవరికీ అపకారం చెయ్యదు. అందరిమంచీ ఆమెకే అందరికన్నా బాగాతెలుసు. కథానాయకుణ్ణి చంపించటం తనకు క్షేమమనీ తన కూతుర్ని వాడు చేసుకోవటం అపకారమనీ రాజుగారు పొరపడవచ్చు. కాని నిజం పేదరాసి పెద్దమ్మకు తెలుసు. ఆవిడ తాత్కాలికంగా రాజుగారిని మోసం చేసినా, ఆ మోసంవల్ల రాజుగారికెంతో ఉపకారమే జరుగుతుంది.
ఎంతోమందికి ఎన్నోరకాల ఉపకారం చేస్తుంది కానీ పేదరాసి పెద్దమ్మ స్వార్ధం కోరదు. ఆమెకు డబ్బు అవసరం లేదు. అందరూ కులాసాగా ఉండటమే ఆమెకు కావలసింది. ఆమెకు ప్రతిబంధకాలు లేవు, భర్త లేడు, పిల్లలు లేరు, పెద్ద డబ్బు లేదు, భవంతులు లేవు. ఆమె ఏమో, ఆమె హోటలేమో! అది నాలుగుకాలాలపాటు సాగుతూ ఉంటే, తనదగ్గరికి వచ్చినవారికి ఇంత ఉపకారం చెయ్యటంకంటే పేదరాసి పెద్దమ్మకు కావలిసింది లేదు.
తనమూలంగా ఇంకొకడికి రాజ్యం వచ్చినా, చక్కని చుక్క అయిన రాజుకూతురు భార్యగా దొరికినా పేదరాసి పెద్దమ్మ తనకు దొరికినంతగా సంతోషిస్తుంది. తనకేమీ పేచీలు లేకపోయినా ఇతరుల పేచీలు సరిదిద్దుతుంది. తాను సామాన్యప్రజలో జత అయిన మనిషే అయినా అన్నితరగతులవాళ్ళకూ ఆశ్రయమిస్తుంది. తనధర్మాన గొప్పవాళ్ళయినాక వారిదారిన వారిని పోనిస్తుందేగాని వారి వెంటపడి తానొక ఘరానా మనిషి కావటానికి ప్రయత్నించదు.
డబ్బు విషయాలలో కూడా ఆమె ఎప్పుడూ పేచీలు పెట్టదు. ఏవేళకు వచ్చినా అన్నార్తులకింత తిండిపడేస్తుంది. కొందరు మాసాల తరబడి తన ఇంటనే ఉంటారు. కొందరు వరహాలిస్తారు, కొందరు ఏమీ ఇవ్వరు. అందరినీ పేదరాసి పెద్దమ్మ సమంగానే చూస్తుంది. ఎవరు తన ఇంటికి అతిథిగా వచ్చినా వారిపని పూర్తి అయేవరకు వాళ్ళను పొమ్మనదు. ఆమె దగ్గరికి చేరి అసంతృపి పొందే మనిషి అంటూ ఉండదు.
అటువంటి అద్భుతమయిన వ్యక్తి పేదరాసి పెద్దమ్మ.
